Danh sách này khá là khó nhớ nên sẽ được tách ra làm hai (02) phần. Phần 1 bao gồm các loại hàng hóa, dịch vụ thường gặp và phần 2 là các loại hàng hóa dịch vụ còn lại. Chi tiết thì mọi người có thể tham khảo kỹ trong thông tư 219 và các thông tư sửa đổi, bổ sung, ở đây mình sẽ chỉ tóm gọn lại để mọi người ghi nhớ dễ hơn. Một số thuật ngữ sẽ được trình bày song ngữ để mọi người dễ theo dõi nhé.
Các dòng thay đổi quy định (Theo Thông tư 26/2015/TT-BTCT và Thông tư 130/2016/TT-BTC và các Thông tư khác) sẽ được trình bày bằng chữ màu xanh.
Phần 1: Các loại hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT phổ biến.
1/ Unprocessed agricultural products: Sản phẩm trồng trọt (bao gồm cả sản phẩm rừng trồng), chăn nuôi, thủy sản, hải sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra và ở khâu nhập khẩu.
Thông tư 26/2015/TT-BTC có sửa đổi, bổ sung ví dụ về trường hợp này, mọi người tham khảo ví dụ bên dưới:
Ví dụ 2: Công ty A ký hợp đồng nuôi heo với Công ty B theo hình thức Công ty B giao cho Công ty A con giống, thức ăn, thuốc thú y, Công ty A giao, bán cho Công ty B sản phẩm heo thì tiền công nuôi heo nhận từ Công ty B và sản phẩm heo Công ty A giao, bán cho Công ty B thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT.
Sản phẩm heo Công ty B nhận lại từ Công ty A: nếu Công ty B bán ra heo (nguyên con) hoặc thịt heo tươi sống thì sản phẩm bán ra thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, nếu Công ty B đưa heo vào chế biến thành sản phẩm như xúc xích, thịt hun khói, giò hoặc thành các sản phẩm chế biến khác thì sản phẩm bán ra thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo quy định.”
- Trong cả 2 trường hợp không chịu thuế nêu trên, thì sản phẩm của công ty B lẫn công ty A phải là sản phẩm tưới sống, chưa được chế biến thành các sản phẩm khác thì mới được hưởng điều kiện xem là đối tượng không chịu thuế GTGT
2/ Transfer of land use right: Chuyển quyền sử dụng đất. Phần này mọi người sẽ thấy đối với các công ty xây dựng nhà để bán, thông thường trên hóa đơn sẽ có thể hiện phần giá đất được trừ. Mọi người hình dung khi mọi người mua căn hộ thì sẽ không nộp thuế GTGT trên toàn bộ tiền mua mà chỉ trên giá trị của cơ sở hạ tầng vì tiền đất sẽ được trừ do thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Khi Công ty kinh doanh bất động sản xuất hóa đơn, họ thường sẽ xuất hóa đơn tổng giá trị tiền thu được nhưng thuế GTGT tương ứng chỉ tính trên tiền đất.
3/ Life insurance, re-insurance bao gồm bảo hiểm nhân thọ, sức khỏe, các bảo hiểm khác liên quan đến con người.
4/ Financial services: Credit activities (Lending, Bank guarantee, Factoring, Finance leasing, Credit card issue), Securities trading Capital transfer, Foreign currency trading)
- Đây là dịch vụ thường thấy của các tổ chức tín dụng như ngân hàng bao gồm: cho vay, Bảo lãnh ngân hàng, Cho thuê tài chính, phát hành thẻ tín dụng. => Chú ý là đối với dịch vụ phát hành thẻ tín dụng thì cần phân biết loại phí dịch vụ nào không chịu thuế và loại phí dịch vụ nào sẽ chịu thuế GTGT.
Loại phí dịch vụ không chịu thuế GTGT như: phạt chậm trả nợ, những loại phí thuộc về quy trình cấp thẻ tín dụng
Loại phí dịch vụ chịu thuế GTGT như các loại phí không thuộc quy trình cấp thẻ như: phí cấp lại mã pin cho thẻ tín dụng
- Chuyển nhượng vốn thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT (Ví dụ: Công ty A mua lại phần vốn của công ty B thì giao dịch này không chịu thuế GTGT. Thường trong thực tế các Công ty phát sinh giao dịch này hay quên xuất hóa đơn GTGT).
- Chú ý: Theo Khoản 3 Điều 1 Thông tư 26/2015/TT-BTC Bổ sung hướng dẫn trường hợp bên đi vay khi thực hiện thủ tục bàn giao tài sản bảo đảm theo quy định của pháp luật cho ngân hàng thì không phải xuất hóa đơn GTGT. (Thông tư 219 chỉ đề cập: các bên thực hiện thủ tục bàn giao tài sản bảo đảm theo quy định)
5/ Medical services: Dịch vụ y tế, dịch vụ thú y, bao gồm dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, phòng bệnh cho người và vật nuôi,
Thông tư 130/2016/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 01/07/2016 đã thêm vào dịch vụ chăm sóc y tế cho người cao tuổi, người khuyết tật
Chú ý rằng trường hợp trong gói chữa bệnh có bao gồm luôn thuốc chữa bệnh thì thì khoản thu từ tiền thuốc chữa bệnh nằm trong gói dịch vụ chữa bệnh cũng thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT
Theo quy định thì thuốc chữa bệnh sẽ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT 5%
6/ Education and vocational training: Dạy học, dạy nghề theo quy định của pháp luật
Chú ý là nếu dịch vụ này là dịch vụ training được cung cấp bởi tổ chức nước ngoài thì mọi người phải chú ý xem thử có thỏa mãn điều kiện để xem là đối tượng không chịu thuế GTGT hay không (như được cung cấp bởi tổ chức nước ngoài mà business activity của họ là đào tạo)
7/ The supply of fertilizer, feed for livestock, poultry, seafood and other animals is VAT exempt instead of subject to 5% VAT
Đây là trường hợp bổ sung tại Thông tư 26/2015 sẽ xếp vào loại không chịu thuế thay vì chịu thuế 5% VAT như trước đây:
- Phân bón là các loại phân hữu cơ và phân vô cơ như: phân lân, phân đạm (urê), phân NPK, phân đạm hỗn hợp, phân phốt phát, bồ tạt; phân vi sinh và các loại phân bón khác;
- Thức ăn cho gia súc, gia cầm, thủy sản và thức ăn cho vật nuôi khác, bao gồm các loại sản phẩm đã qua chế biến hoặc chưa qua chế biến như cám, bã, khô dầu các loại, bột cá, bột xương, bột tôm, các loại thức ăn khác dùng cho gia súc, gia cầm, thủy sản và vật nuôi khác, các chất phụ gia thức ăn chăn nuôi.
- Máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp gồm: máy cày; máy bừa; máy phay; máy rạch hàng; máy bạt gốc; thiết bị san phẳng đồng ruộng; máy gieo hạt; máy cấy; máy trồng mía; hệ thống máy sản xuất mạ thảm; máy xới, máy vun luống, máy vãi, rắc phân, bón phân; máy, bình phun thuốc bảo vệ thực vật; máy thu hoạch lúa, ngô, mía, cà phê, bông; máy thu hoạch củ, quả, rễ; máy đốn chè, máy hái chè; máy tuốt đập lúa; máy bóc bẹ tẽ hạt ngô; máy tẽ ngô; máy đập đậu tương; máy bóc vỏ lạc; xát vỏ cà phê; máy, thiết bị sơ chế cà phê, thóc ướt; máy sấy nông sản (lúa, ngô, cà phê, tiêu, điều…), thủy sản; máy thu gom, bốc mía, lúa, rơm rạ trên đồng; máy ấp, nở trứng gia cầm; máy thu hoạch cỏ, máy đóng kiện rơm, cỏ; máy vắt sữa và các loại máy chuyên dùng khác.”
8/ Thông tư 26/2015 bổ sung thêm trường hợp không chịu thuế GTGT (trước đây chịu thuế 10%):
“Tàu đánh bắt xa bờ là tàu có công suất máy chính từ 90CV trở lên làm nghề khai thác hải sản hoặc dịch vụ hậu cần phục vụ khai thác hải sản; máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ khai thác, bảo quản sản phẩm cho tàu cá có tổng công suất máy chính từ 90CV trở lên làm nghề khai thác hải sản hoặc dịch vụ hậu cần phục vụ khai thác hải sản;”
9/ Trading between foreigners and non-tariff zones; or between non-tariff zones; temporarily imported/exported
Goods in transit, import for re-export, export for re-import, materials imported to make exported products
Hàng hóa chuyển khẩu, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam; hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu; hàng tạm xuất khẩu, tái nhập khẩu; nguyên liệu, vật tư nhập khẩu để sản xuất, gia công hàng hóa xuất khẩu theo hợp đồng sản xuất, gia công xuất khẩu ký kết với bên nước ngoài.
Hàng hóa, dịch vụ được mua bán giữa nước ngoài với các khu phi thuế quan và giữa các khu phi thuế quan với nhau.
Khu phi thuế quan bao gồm: khu chế xuất, doanh nghiệp chế xuất, kho bảo thuế, khu bảo thuế, kho ngoại quan, khu kinh tế thương mại đặc biệt, khu thương mại – công nghiệp và các khu vực kinh tế khác được thành lập và được hưởng các ưu đãi về thuế như khu phi thuế quan theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Quan hệ mua bán trao đổi hàng hóa giữa các khu này với bên ngoài là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu.
Ví dụ về chuyển khẩu: Công ty A (VN) mua hàng của Công ty B (nước ngoài) nhưng chỉ định cho công ty B (nước ngoài ) giao hàng cho công ty C (nước ngoài). Có thể hiểu: Chuyển khẩu là việc mua hàng từ một nước, vùng lãnh thổ để bán sang một nước, vùng lãnh thổ ngoài lãnh thổ Việt Nam mà không làm thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam và không làm thủ tục xuất khẩu ra khỏi Việt Nam. Chú ý là Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không được phép thực hiện chuyển khẩu.
Doanh nghiệp chế xuất là doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất khẩu, thực hiện các dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu được thành lập và hoạt động theo quy định của Chính phủ về doanh nghiệp chế xuất.
Trường hợp Công ty A chuyên thực hiện gia công hàng hóa cho bên nước ngoài thì Công ty A khi nhập khẩu nguyên vật liệu sẽ không phải nộp thuế GTGT
10/ Computer software including software products and software services.
Mọi người chú ý điểm này của Thông tư:
“Chuyển giao công nghệ theo quy định của Luật chuyển giao công nghệ; chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ. Trường hợp hợp đồng chuyển giao công nghệ, chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ có kèm theo chuyển giao máy móc, thiết bị thì đối tượng không chịu thuế GTGT tính trên phần giá trị công nghệ, quyền sở hữu trí tuệ chuyển giao, chuyển nhượng; trường hợp không tách riêng được thì thuế GTGT được tính trên cả phần giá trị công nghệ, quyền sở hữu trí tuệ chuyển giao, chuyển nhượng cùng với máy móc, thiết bị.
Phần mềm máy tính bao gồm sản phẩm phần mềm và dịch vụ phần mềm theo quy định của pháp luật.”
Như vậy nếu giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ (trong nước hay ngoài nước) có liên quan đến chuyển giao công nghệ, chuyển quyền sở hưu trí tuệ. Ví dụ Công ty B là nhà thầu nước ngoài cung cấp dịch vụ thiết kế nhà cho công ty A (VN) có kèm theo chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ thì phần giá trị liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ được chuyển giao sẽ có thể không chịu thuế GTGT. Để xác định chính xác thì cần xác định được bản chất giao dịch.
11/ Public services
Các dịch vụ công cộng tại điểm 11 của Thông tư 219: Dịch vụ duy trì vườn thú, vườn hoa, công viên, cây xanh đường phố, chiếu sáng công cộng; dịch vụ tang lễ
12/ Machinery, equipment, specialized means of transportation and construction materials which are not yet produced in Vietnam imported for R&D, petroleum activities
Điểm 17 của Thông tư 219. Hàng hóa thuộc loại trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu trong các trường hợp sau:
a) Máy móc, thiết bị, phụ tùng, vật tư nhập khẩu để sử dụng trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ;
b) Máy móc, thiết bị, phụ tùng thay thế, phương tiện vận tải chuyên dùng và vật tư cần nhập khẩu để tiến hành hoạt động tìm kiếm thăm dò, phát triển mỏ dầu, khí đốt;
c) Tàu bay (bao gồm cả động cơ tàu bay), dàn khoan, tàu thủy thuộc loại trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu để tạo tài sản cố định của doanh nghiệp hoặc thuê của nước ngoài để sử dụng cho sản xuất, kinh doanh, cho thuê, cho thuê lại.
13. Imported gold (not fashioned or crafted)
“Vàng nhập khẩu dạng thỏi, miếng và các loại vàng chưa được chế tác thành sản phẩm mỹ nghệ, đồ trang sức hay sản phẩm khác”
14. Điểm 23 về sản phẩm xuất khẩu là tài nguyên, khoáng sản hoặc được chế biến từ tài nguyên, khoáng sản được bổ sung và sửa đổi bởi Thông tư 130/2016/TT-BTC và Thông tư 25/2018/TT-BTC
4. Sản phẩm muối được sản xuất từ nước biển, muối mỏ tự nhiên, muối tinh, muối i-ốt mà thành phần chính là Na-tri-clo-rua (NaCl).
5. Nhà ở thuộc sở hữu nhà nước do Nhà nước bán cho người đang thuê.
14. Phát sóng truyền thanh, truyền hình bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
15. Xuất bản, nhập khẩu, phát hành báo, tạp chí, bản tin chuyên ngành, sách chính trị, sách giáo khoa, giáo trình, sách văn bản pháp luật, sách khoa học-kỹ thuật, sách in bằng chữ dân tộc thiểu số và tranh, ảnh, áp phích tuyên truyền cổ động, kể cả dưới dạng băng hoặc đĩa ghi tiếng, ghi hình, dữ liệu điện tử; tiền, in tiền.
18. Vũ khí, khí tài chuyên dùng phục vụ quốc phòng, an ninh.
19. Hàng nhập khẩu và hàng hóa, dịch vụ bán cho các tổ chức, cá nhân để viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại
24. Sản phẩm nhân tạo dùng để thay thế cho bộ phận cơ thể của người bệnh, bao gồm cả sản phẩm là bộ phận cấy ghép lâu dài trong cơ thể người; nạng, xe lăn và dụng cụ chuyên dùng khác dùng cho người tàn tật.
25. Hàng hóa, dịch vụ của hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ một trăm triệu đồng trở xuống.
26. Các hàng hóa, dịch vụ sau:
a) Hàng hóa bán miễn thuế ở các cửa hàng bán hàng miễn thuế theo quy định của Thủ tướng Chính phủ.
b) Hàng dự trữ quốc gia do cơ quan dự trữ quốc gia bán ra.
c) Các hoạt động có thu phí, lệ phí của Nhà nước theo pháp luật về phí và lệ phí.
d) Rà phá bom mìn, vật nổ do các đơn vị quốc phòng thực hiện đối với các công trình được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
Hàng hóa thuộc diện không chịu thuế GTGT khâu nhập khẩu theo quy định tại Điều này nếu thay đổi mục đích sử dụng phải kê khai, nộp thuế GTGT khâu nhập khẩu theo quy định với cơ quan hải quan nơi đăng ký tờ khai hải quan. Tổ chức, cá nhân bán hàng hóa ra thị trường nội địa phải kê khai, nộp thuế GTGT với cơ quan thuế quản lý trực tiếp theo quy định.